Θωμάς Παπανδρέου
Στην εννοιολογική τέχνη η σπουδαιότερη πλευρά ενός έργου είναι η ιδέα ή η σύλληψη. Ο σχεδιασμός και οι αποφάσεις σημειώνονται προκαταβολικά και η εκτέλεση θεωρείται τυπική διαδικασία.
Αν θελήσουμε να ανατρέξουμε στις πηγές της εννοιολογικής τέχνης θα φτάσουμε στο έργο του Μαρσέλ Ντυσάν και στις δραστηριότητες της αντι-τέχνης του νταντά.
Το 1961 ο Henry Flynt - μέλος του κινήματος Fluxus - επινοεί τον όρο concept art (εννοιακή τέχνη) για να δηλώσει ότι αυτό που ενδιαφέρει είναι μια τέχνη η οποία ως υλικό της χρησιμοποιεί της "έννοιες" (concepts). Στη συνέχεια καλλιτέχνες σαν τους Τζόζεφ Κόσουτ, Λόρενς Γουάινερ, Βίκτορ Μπέρτζιν, Μαρσέλ Μπροατάρς κ.ά. που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του '60 και στις αρχές του '70, θα υπηρετήσουν με πάθος και θα αναδείξουν με το έργο τους την εννοιολογική τέχνη. Η τέχνη τους πρέπει να εξετάζεται πάντα μέσα στο πλαίσιο του καταναλωτισμού ή των αντιπολιτιστικών πεποιθήσεων και αμφισβητήσεων της εξουσίας που σφράγισαν τη δεκαετία του '60.
Σταύρος Δαγτζίδης
Πολύ νωρίς οι εννοιολογικοί καλλιτέχνες αρχίζουν να χρησιμοποιούν τη φωτογραφία ως μέσο καταγραφής των ιδεών και των γεγονότων που δημιουργούν, υπερβαίνοντας τη γλωσσική και επικοινωνιακή δομή της φωτογραφίας, την ιστορική της οπτική. Η φωτογραφία δεν είναι ποτέ αθώα, ενσωματώνει μεθόδους αναπαράστασης και είναι πάντα φορτισμένη ιδεολογικά. Το 1973 ο Καρλ Αντρέ θεωρούσε τη φωτογραφία ένα ψέμα, καθώς ο κόσμος συνήθιζε να ενημερώνεται για την τέχνη μέσω των εικόνων που δημοσίευαν τα περιοδικά, αντί να έχει βιωματική σχέση μ' αυτήν. Υπό αυτή την έννοια θεωρούσε ότι η φωτογραφία αντιπροσώπευε μια φήμη, ένα είδος πορνογραφίας της τέχνης.
Η φωτογραφία έγινε στα χέρια των καλλιτεχνών ένα πολύ καλό εργαλείο για να εκφράσουν με λιτό και εύκολα κατανοητό τρόπο τις ιδέες τους, καθώς ο πρωταρχικός ρόλος της στην εννοιολογική τέχνη ήταν να καταγράψει δράσεις ή φαινόμενα. Είτε δίνοντάς της πρωταγωνιστικό ρόλο, είτε δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στη χρήση του γραπτού λόγου, εξέφρασαν με τον πιο άμεσο τρόπο τις ανησυχίες τους, αλλά και το πνεύμα μιας ολόκληρης εποχής.
Θανάσης Ράπτης
Ο Χάμπλερ (1970) φωτογράφιζε διάφορους περαστικούς, αφού πρώτα τους έλεγε “έχεις όμορφο πρόσωπο”. Έτσι, μπαίνοντας στον κοινωνικό χώρο, απεικόνισε την κατευθυνόμενη συμπεριφορά των ανθρώπων, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές των κοινωνιολόγων.
Ο Χίλιαρντ (1974) με τη φωτογραφία ενός πτώματος καλυμμένου με ύφασμα που επαναλαμβάνεται με διαφορετικό περιβάλοντα χώρο και άλλο τίτλο (“Πνιγμένος”, “Πτώση”, “Καμμένος” κλπ), δείχνει πόσο εύκολα μπορεί να χειραγωγηθεί η αντίληψη του θεατή για το νόημα και το μήνυμα μιας εικόνας.
Ο Γκρέηαμ (1966-7) παρουσιάζει τις γεμάτες πάθος αλλά και ειρωνεία έγχρωμες φωτογραφίες του με τίτλο “Σπίτια στην Αμερική”. Οι φωτογραφίες αυτές επιλέγεται να γίνουν έγχρωμες,σε αντίθεση (και κόντρα) στη “φωτογραφία τέχνης” που ήταν πάντα ασπρόμαυρη. Επίσης επιλέγεται η αισθητική των φωτογραφιών διακοπών, καθώς και των έγχρωμων φανταχτερών εικόνων των περιοδικών της εποχής. Οι φωτογραφίες είναι ουδέτερες έως άτεχνες, το πρωτότυπο κείμενο συνειδητά κοινότοπο. Πρόκειται άραγε για τέχνη, ρεπορτάζ ή κονωνική κριτική;
Ο Μπέρτζιν (1974), όταν του ζητήθηκε να κάνει μια αφίσα για μια ομαδική έκθεση, πήρε μια έγχρωμη φωτογραφία ενός όμορφου κοριτσιού που αγκαλιάζει έναν άντρα που βρήκε στα αρχεία μια διαφημιστικής εταιρίας και πρόσθεσε ένα μήνυμα διαφορετικό και μη αναμενόμενο. Αντί να προσπαθήσει να προωθήσει ένα προϊόν, έκανε την ερώτηση: “Τί σημαίνει για σένα κτήση;”
Η Γουέαρινγκ (1992) στη σειρά φωτογραφιών με τίτλο: “Πινακίδες που λένε αυτό που θέλεις να πεις και όχι πινακίδες που λένε αυτό που θέλει κάποιος άλλος να πεις”
πλησίαζε ανθρώπους στο δρόμο, τους έδινε χαρτί και μολύβι και τους προέτρεπε να γράψουν αυτό που σκέφτονται. Μετά τους φωτογράφιζε. Σταμάτησε όταν άρχισαν οι άνθρωποι να την αναγνωρίζουν και όταν η ιδέα της χρησιμοποιήθηκε σε μια διαφημιστική καμπάνια. “Δώστε στον κόσμο σπίτια. Υπάρχουν πάρα πολλά άδεια. ΟΚ!” έγραψε μια νεαρή κοπέλα.
Βασίλης Καρκατσέλης
Τη δεκαετία του '90 ο όρος “εννοιολογικός” στην τέχνη έγινε συνώνυμο με το ακραίο, το τρελό. Περισσότερο σαν επίδειξη για να τραβήξει τα φώτα της δημοσιότητας και όχι το πολύπλοκο σε νοήματα, το εγκεφαλικό. Παράδειγμα ο Ντέιμιεν Χερστ, που συνήθιζε να τεμαχίζει ζώα και να τα εκθέτει μέσα σε βιτρίνες με φορμαλδεϋδη.
Η μεγαλύτερη πρωτοτυπία του Κούνς ήταν να μετατρέψει τον εαυτό του, δηλαδή τον καλλιτέχνη, σε αντικείμενο της τέχνης του. Κανένας δε μπορεί να αρνηθεί ότι τα λαμπερά του έργα -που έφταναν τις περισσότερες φορές και ξεπερνούσαν τα όρια του κιτς -είναι η συνέχεια της παράδοσης του readymade.
Απαγόρευση εισόδου σε όλες τις γκαλερί Tate εφ' όρου ζωής ήταν η ποινή που επιβλήθηκε σε Βρετανίδα το 2001, επειδή εκτόξευσε αβγά στο έργο τέχνης που είχε τιμηθεί εκείνη τη χρονιά με το βραβείο Τέρνερ. Η βραβευμένη σύνθεση του μινιμαλιστή Μάρτιν Κριντ, υπό τον τίτλο Τα Φώτα Αναβοσβήνουν (The Lights Going On and Off), περιλάμβανε ένα λευκό άδειο δωμάτιο, στην οροφή του οποίου ήταν τοποθετημένες δύο ράγες με σποτ.
Γεωργία Κουρκουνάκη
Η εννοιολογική τέχνη είναι ένα θέμα ατελείωτο, γιατί ο καλλιτέχνης και τώρα και στο μέλλον θα βρίσκει τρόπους -ορθόδοξους ή μη- να εκφράζεται μ' αυτή τη μορφή τέχνης. Η χρήση της φωτογραφίας όλες αυτές τις δεκαετίες έπαιξε καθοριστικό ρόλο -και συνεχίζει να παίζει και σήμερα- ως επιλογή από τους καλλιτέχνες, έτσι ώστε να καταφέρουν να εκφραστούν με μεγαλύτερη αμεσότητα.
Η εννοιολογική τέχνη δεν άλλαξε τη φωτογραφία, άλλαξε όμως τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη φωτογραφία. Έκανε το θεατή να κοιτάζει πιο συνειδητά, να νιώθει ότι κάτι παραπάνω έχει να πάρει, πέρα από αυτό που αντικρύζει με την πρώτη ματιά...
Επισκεφθείτε....
http://photocircle.gr/content/view/60/38/lang,el/
http://www.dpgr.gr/forum/index.php?topic=24903.0
Διαβάστε...
Εννοιολογική Τέχνη του Τόνυ Γκόντφρεϋ (Εκδόσεις Καστανιώτη)
"Η δουλειά μου στηρίζεται στην αυτοπροσωπογραφία και την περφόρμανς. Εξετάζω θέματα δημόσιου και ιδιωτικού χώρου, ατομικού και κοινωνικού, φανταστικού και πραγματικού. Ενοποιώ δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους σε έναν μοναδικό χώρο μέσα στον οποίο υποδύομαι στερεότυπα γυναικείων ρόλων. Με τον τροπο αυτόν αναπραγματευομαι την σχεση της γυναίκας με καταστασεις δεδομενες και κοινωνικά κατεστημένα στην σύγχρονη κοινωνία. Συνδυάζω την αισθητική θεατρικών περφόρμανς (tableaux – vivants) με μια ντοκουμενταρίστικη οπτική. Η ζωγραφική παραμένει η βάση στις φωτογραφίες μου. Η σύνθεση της εικόνας ξεκινάει από το αρχικό της στήσιμο μέσα στον χώρο πριν τη φωτογράφηση και ολοκληρώνεται με την τελική μορφή που παίρνει μέσω ψηφιακής επεξεργασίας. Πρόκειται για μια ανακατασκευή της πραγματικότητας μέσω της φωτογραφίας. Με τις φωτογραφίες μου εξερευνώ τα όρια μεταξύ του πραγματικού και του φανταστικού, μεταξύ της αλήθειας και του ψέματος με σκοπό να δώσω στους θεατές η δυνατότητα να εντοπίσουν την πλάνη και να αποφασίσουν σε τι θέλουν να πιστέψουν."
Βένια Μπεχράκη
http://www.photoeidolo.gr/N/1B%20GREEK/index.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου