Εννοιακή (ή εννοιολογική) φωτογραφία (Περιοδικό ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΙΔΩΛΟ 12/2009)

Θωμάς Παπανδρέου


Στην εννοιολογική τέχνη η σπουδαιότερη πλευρά ενός έργου είναι η ιδέα ή η σύλληψη. Ο σχεδιασμός και οι αποφάσεις σημειώνονται προκαταβολικά και η εκτέλεση θεωρείται τυπική διαδικασία.
Αν θελήσουμε να ανατρέξουμε στις πηγές της εννοιολογικής τέχνης θα φτάσουμε στο έργο του Μαρσέλ Ντυσάν και στις δραστηριότητες της αντι-τέχνης του νταντά.

Το 1961 ο Henry Flynt - μέλος του κινήματος Fluxus - επινοεί τον όρο concept art (εννοιακή τέχνη) για να δηλώσει ότι αυτό που ενδιαφέρει είναι μια τέχνη η οποία ως υλικό της χρησιμοποιεί της "έννοιες" (concepts). Στη συνέχεια καλλιτέχνες σαν τους Τζόζεφ Κόσουτ, Λόρενς Γουάινερ, Βίκτορ Μπέρτζιν, Μαρσέλ Μπροατάρς κ.ά. που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του '60 και στις αρχές του '70, θα υπηρετήσουν με πάθος και θα αναδείξουν με το έργο τους την εννοιολογική τέχνη. Η τέχνη τους πρέπει να εξετάζεται πάντα μέσα στο πλαίσιο του καταναλωτισμού ή των αντιπολιτιστικών πεποιθήσεων και αμφισβητήσεων της εξουσίας που σφράγισαν τη δεκαετία του '60.


Σταύρος Δαγτζίδης


Πολύ νωρίς οι εννοιολογικοί καλλιτέχνες αρχίζουν να χρησιμοποιούν τη φωτογραφία ως μέσο καταγραφής των ιδεών και των γεγονότων που δημιουργούν, υπερβαίνοντας τη γλωσσική και επικοινωνιακή δομή της φωτογραφίας, την ιστορική της οπτική. Η φωτογραφία δεν είναι ποτέ αθώα, ενσωματώνει μεθόδους αναπαράστασης και είναι πάντα φορτισμένη ιδεολογικά. Το 1973 ο Καρλ Αντρέ θεωρούσε τη φωτογραφία ένα ψέμα, καθώς ο κόσμος συνήθιζε να ενημερώνεται για την τέχνη μέσω των εικόνων που δημοσίευαν τα περιοδικά, αντί να έχει βιωματική σχέση μ' αυτήν. Υπό αυτή την έννοια θεωρούσε ότι η φωτογραφία αντιπροσώπευε μια φήμη, ένα είδος πορνογραφίας της τέχνης.
Η φωτογραφία έγινε στα χέρια των καλλιτεχνών ένα πολύ καλό εργαλείο για να εκφράσουν με λιτό και εύκολα κατανοητό τρόπο τις ιδέες τους, καθώς ο πρωταρχικός ρόλος της στην εννοιολογική τέχνη ήταν να καταγράψει δράσεις ή φαινόμενα. Είτε δίνοντάς της πρωταγωνιστικό ρόλο, είτε δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στη χρήση του γραπτού λόγου, εξέφρασαν με τον πιο άμεσο τρόπο τις ανησυχίες τους, αλλά και το πνεύμα μιας ολόκληρης εποχής.


Θανάσης Ράπτης


Ο Χάμπλερ (1970) φωτογράφιζε διάφορους περαστικούς, αφού πρώτα τους έλεγε “έχεις όμορφο πρόσωπο”. Έτσι, μπαίνοντας στον κοινωνικό χώρο, απεικόνισε την κατευθυνόμενη συμπεριφορά των ανθρώπων, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές των κοινωνιολόγων.

Ο Χίλιαρντ (1974) με τη φωτογραφία ενός πτώματος καλυμμένου με ύφασμα που επαναλαμβάνεται με διαφορετικό περιβάλοντα χώρο και άλλο τίτλο (“Πνιγμένος”, “Πτώση”, “Καμμένος” κλπ), δείχνει πόσο εύκολα μπορεί να χειραγωγηθεί η αντίληψη του θεατή για το νόημα και το μήνυμα μιας εικόνας.

Ο Γκρέηαμ (1966-7) παρουσιάζει τις γεμάτες πάθος αλλά και ειρωνεία έγχρωμες φωτογραφίες του με τίτλο “Σπίτια στην Αμερική”. Οι φωτογραφίες αυτές επιλέγεται να γίνουν έγχρωμες,σε αντίθεση (και κόντρα) στη “φωτογραφία τέχνης” που ήταν πάντα ασπρόμαυρη. Επίσης επιλέγεται η αισθητική των φωτογραφιών διακοπών, καθώς και των έγχρωμων φανταχτερών εικόνων των περιοδικών της εποχής. Οι φωτογραφίες είναι ουδέτερες έως άτεχνες, το πρωτότυπο κείμενο συνειδητά κοινότοπο. Πρόκειται άραγε για τέχνη, ρεπορτάζ ή κονωνική κριτική;

Ο Μπέρτζιν (1974), όταν του ζητήθηκε να κάνει μια αφίσα για μια ομαδική έκθεση, πήρε μια έγχρωμη φωτογραφία ενός όμορφου κοριτσιού που αγκαλιάζει έναν άντρα που βρήκε στα αρχεία μια διαφημιστικής εταιρίας και πρόσθεσε ένα μήνυμα διαφορετικό και μη αναμενόμενο. Αντί να προσπαθήσει να προωθήσει ένα προϊόν, έκανε την ερώτηση: “Τί σημαίνει για σένα κτήση;”

Η Γουέαρινγκ (1992) στη σειρά φωτογραφιών με τίτλο: “Πινακίδες που λένε αυτό που θέλεις να πεις και όχι πινακίδες που λένε αυτό που θέλει κάποιος άλλος να πεις”
πλησίαζε ανθρώπους στο δρόμο, τους έδινε χαρτί και μολύβι και τους προέτρεπε να γράψουν αυτό που σκέφτονται. Μετά τους φωτογράφιζε. Σταμάτησε όταν άρχισαν οι άνθρωποι να την αναγνωρίζουν και όταν η ιδέα της χρησιμοποιήθηκε σε μια διαφημιστική καμπάνια. “Δώστε στον κόσμο σπίτια. Υπάρχουν πάρα πολλά άδεια. ΟΚ!” έγραψε μια νεαρή κοπέλα.


Βασίλης Καρκατσέλης


Τη δεκαετία του '90 ο όρος “εννοιολογικός” στην τέχνη έγινε συνώνυμο με το ακραίο, το τρελό. Περισσότερο σαν επίδειξη για να τραβήξει τα φώτα της δημοσιότητας και όχι το πολύπλοκο σε νοήματα, το εγκεφαλικό. Παράδειγμα ο Ντέιμιεν Χερστ, που συνήθιζε να τεμαχίζει ζώα και να τα εκθέτει μέσα σε βιτρίνες με φορμαλδεϋδη.

Η μεγαλύτερη πρωτοτυπία του Κούνς ήταν να μετατρέψει τον εαυτό του, δηλαδή τον καλλιτέχνη, σε αντικείμενο της τέχνης του. Κανένας δε μπορεί να αρνηθεί ότι τα λαμπερά του έργα -που έφταναν τις περισσότερες φορές και ξεπερνούσαν τα όρια του κιτς -είναι η συνέχεια της παράδοσης του readymade.

Απαγόρευση εισόδου σε όλες τις γκαλερί Tate εφ' όρου ζωής ήταν η ποινή που επιβλήθηκε σε Βρετανίδα το 2001, επειδή εκτόξευσε αβγά στο έργο τέχνης που είχε τιμηθεί εκείνη τη χρονιά με το βραβείο Τέρνερ. Η βραβευμένη σύνθεση του μινιμαλιστή Μάρτιν Κριντ, υπό τον τίτλο Τα Φώτα Αναβοσβήνουν (The Lights Going On and Off), περιλάμβανε ένα λευκό άδειο δωμάτιο, στην οροφή του οποίου ήταν τοποθετημένες δύο ράγες με σποτ.


Γεωργία Κουρκουνάκη


Η εννοιολογική τέχνη είναι ένα θέμα ατελείωτο, γιατί ο καλλιτέχνης και τώρα και στο μέλλον θα βρίσκει τρόπους -ορθόδοξους ή μη- να εκφράζεται μ' αυτή τη μορφή τέχνης. Η χρήση της φωτογραφίας όλες αυτές τις δεκαετίες έπαιξε καθοριστικό ρόλο -και συνεχίζει να παίζει και σήμερα- ως επιλογή από τους καλλιτέχνες, έτσι ώστε να καταφέρουν να εκφραστούν με μεγαλύτερη αμεσότητα.

Η εννοιολογική τέχνη δεν άλλαξε τη φωτογραφία, άλλαξε όμως τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη φωτογραφία. Έκανε το θεατή να κοιτάζει πιο συνειδητά, να νιώθει ότι κάτι παραπάνω έχει να πάρει, πέρα από αυτό που αντικρύζει με την πρώτη ματιά...



Επισκεφθείτε....
http://photocircle.gr/content/view/60/38/lang,el/
http://www.dpgr.gr/forum/index.php?topic=24903.0

Διαβάστε...
Εννοιολογική Τέχνη του Τόνυ Γκόντφρεϋ (Εκδόσεις Καστανιώτη)

"Η δουλειά μου στηρίζεται στην αυτοπροσωπογραφία και την περφόρμανς. Εξετάζω θέματα δημόσιου και ιδιωτικού χώρου, ατομικού και κοινωνικού, φανταστικού και πραγματικού. Ενοποιώ δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους σε έναν μοναδικό χώρο μέσα στον οποίο υποδύομαι στερεότυπα γυναικείων ρόλων. Με τον τροπο αυτόν αναπραγματευομαι την σχεση της γυναίκας με καταστασεις δεδομενες και κοινωνικά κατεστημένα στην σύγχρονη κοινωνία. Συνδυάζω την αισθητική θεατρικών περφόρμανς (tableaux – vivants) με μια ντοκουμενταρίστικη οπτική. Η ζωγραφική παραμένει η βάση στις φωτογραφίες μου. Η σύνθεση της εικόνας ξεκινάει από το αρχικό της στήσιμο μέσα στον χώρο πριν τη φωτογράφηση και ολοκληρώνεται με την τελική μορφή που παίρνει μέσω ψηφιακής επεξεργασίας. Πρόκειται για μια ανακατασκευή της πραγματικότητας μέσω της φωτογραφίας. Με τις φωτογραφίες μου εξερευνώ τα όρια μεταξύ του πραγματικού και του φανταστικού, μεταξύ της αλήθειας και του ψέματος με σκοπό να δώσω στους θεατές η δυνατότητα να εντοπίσουν την πλάνη και να αποφασίσουν σε τι θέλουν να πιστέψουν."


Βένια Μπεχράκη

http://www.photoeidolo.gr/N/1B%20GREEK/index.html

Η ΑΘΗΝΑ ΠΑΡΑΠΟΝΙΑΡΗ ΜΕΤΑΦΡΑΖΕΙ…σύγχρονο Αμερικάνικο θέατρο… (Περιοδικό ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ 03/2005)

Η Αθηνά Παραπονιάρη τα τελευταία 10 χρόνια επιλέγει και μεταφράζει (δηλαδή ουσιαστικά μας συστήνει) τα καλύτερα έργα που πατούν στο «σανίδι» των μικρών θεατρικών σκηνών της Αμερικής, γραμμένα τις περισσότερες φορές από μετανάστες δεύτερης ή τρίτης γενιάς. Κατά συνέπεια έχουν να μας πουν πολλά για την αποξένωση, την περιθωριοποίηση και την αγωνία των ανθρώπων που ζουν έξω από το σύστημα, μας κάνουν να νιώσουμε δηλαδή συναισθήματα πανανθρώπινα.

Έχετε μερικές φορές την αίσθηση ότι γράφετε εσείς το θεατρικό έργο που μεταφράζετε;
Εάν δεχτούμε ότι η μετάφραση είναι ουσιαστικά ξαναγράψιμο ενός έργου, αφού το μεταφέρει από μία κουλτούρα και ένα γλωσσικό ιδίωμα σε ένα άλλο, πόσο μάλλον η θεατρική μετάφραση, η οποία εκτιμώ ότι αποτελεί περισσότερο δραματουργική επεξεργασία παρά αναζήτηση γλωσσικής ισοδυναμίας. Μ’ αυτή την έννοια, ναι, έχω την αίσθηση ότι ξαναγράφω, τρόπον τινά, το θεατρικό έργο που επιλέγω να μεταφράσω, προσπαθώντας πρώτα από όλα να μην προδώσω το πνεύμα και τους στόχους του συγγραφέα.

Οι χαρακτήρες μεταφέρονται αυτούσιοι στο μεταφρασμένο έργο ή θεωρείτε ότι «διαλύονται» και ανασυντίθενται από την αρχή, σύμφωνα με τα δεδομένα της νέας γλώσσας και της νέας πραγματικότητας;
Ο κάθε χαρακτήρας αποτελεί ένα συμπαγές σύνολο. Σκοπός του μεταφραστή δεν θα πρέπει να είναι να ανασυνθέσει τον χαρακτήρα, αλλά να τον μεταφέρει επιτυχώς και χωρίς να παρεκκλίνει από τις προθέσεις του συγγραφέα στα δεδομένα της γλώσσας – δέκτη. Και λέγοντας επιτυχώς εννοώ πώς θα πρέπει να βρίσκει πάντα τη χρυσή τομή αποφεύγοντας από τη μια τις άσκοπες «ελληνοποιήσεις» που θα μπορούσαν να απομακρύνουν τον χαρακτήρα από την αρχική του σύλληψη, και παράλληλα προσπαθώντας να κάνει τον χαρακτήρα αναγνώσιμο στα διαφορετικά δεδομένα της κουλτούρας – δέκτη. Αυτή άλλωστε είναι και μια από τις δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει ένας θεατρικός μεταφραστής.


Τι σας ελκύει στο συγκεκριμένο είδος θεάτρου και με ποια κριτήρια επιλέγετε;
Αυτό που με ελκύει γενικά στη ζωή μου είναι το διαφορετικό, ή καλύτερα το μη προβλέψιμο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με τα έργα που επιλέγω να μεταφράσω: με ιντριγκάρει η διαφορετικότητα. Η διαφορετική κοινωνική προσέγγιση. Η πρωτοτυπία σύλληψης και παρουσίασης ενός θέματος. Η πρωτοτυπία του ίδιου του θέματος. Η ευρύτητα του θέματος. Και πάντα επιλέγω συγγραφείς και έργα που δεν έχουν ξαναπαρουσιαστεί στην Ελλάδα.

Γράφεται στην Ελλάδα σήμερα underground ή εθνοτικό θέατρο;
Αν με τον όρο underground εννοείτε το περιθωριακό, μάλλον όχι. Το μόνο underground που έχουμε αυτή τη στιγμή στη χώρα μας, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, είναι τα underground (υπόγεια) θέατρα. Όσο για το εθνοτικό, ξεκίνησε στην Αμερική ένεκα του πολυεθνικού και πολυπολιτισμικού, αλλά και μεταναστευτικού χαρακτήρα της χώρας. Άρα είναι μάλλον νωρίς να περιμένουμε πρώτα δείγματα γραφής στη χώρα μας, δεδομένου του ότι δεχόμαστε ακόμα την πρώτη γενιά μεταναστών οι οποίοι αυτή τη χρονική στιγμή έχουν ως προτεραιότητα να καλύψουν τις βασικές βιοποριστικές τους ανάγκες. Σίγουρα, δημογραφικά, κάποια στιγμή θα φτάσουμε και εκεί. Αλλά τότε θα μιλάμε και για μια νέα Ελλάδα.

Οι θεατρικές σκηνές στην Ελλάδα νομίζετε ότι έχουν την κατάλληλη παιδεία και τις απαραίτητες εμπειρίες για να ζωντανέψουν στην σκηνή τέτοιου είδους θεατρικά έργα;
Σε επίπεδο πρακτικής (σκηνοθεσία – υποκριτική) νομίζω ότι έχουμε να παρουσιάσουμε πολλά και καλά δείγματα ενημερωμένων ατόμων / σχημάτων που θεωρώ ότι μπορούν να ασχοληθούν με οποιοδήποτε είδος θεατρικής γραφής χωρίς να έχουν τίποτα να ζηλέψουν από την ευρωπαϊκή και παγκόσμια πρωτοπορία. Κι αν η επόμενη ερώτησή σας είναι για τους θεατές, αυτοί σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό κατασκευάζονται. Φτάνει να το θέλει κανείς πραγματικά.

“TIME PORTRAITS” - Συνέντευξη Θόδωρος Τζιάτζιος - Γιώργος Χατζάκης (Περιοδικό LOBBY 01/2009)

Μια καλλιτεχνική ματιά στο πέρασμα του χρόνου

(Απόσπασμα)


ΔΕΙΤΕ ΤΟ VIDEO
http://www.realcreations.gr/moment.html





ΟΙ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Θόδωρος Τζιάτζιος

Το concept που ακολουθήθηκε στο γύρισμα του διαφημιστικού άλλα και του βίντεο με το οποίο συμμετείχατε στην έκθεση “Time Portraits” παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Που ακριβώς στηρίζεται;

Στηρίζεται στην ταυτόχρονη αποτύπωση ενός γεγονότος από πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες. Χρησιμοποιώντας 100 ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές τοποθετημένες πάνω σε ειδικά κατασκευασμένες πλατφόρμες, μπορούμε συνδυάζοντας το προϊόν της φωτογράφησης, να δημιουργήσουμε μια -ανέφικτη με οποιοδήποτε άλλο τρόπο- κίνηση μέσα στον χώρο και τον χρόνο.

Πώς αντιλαμβάνεσαι την έννοια του χρόνου στην τεχνική του time slice;

Η γοητεία της συγκεκριμένης τεχνικής είναι ότι αλλάζει την έννοια του χρόνου. Ουσιαστικά την ακυρώνει. Ο ανθρώπινος νους έχει “εκπαιδευτεί” να αντιλαμβάνεται τον χρόνο σαν μια γραμμική αλληλουχία εικόνων μέσα σε αυτόν. Η συγκεκριμένη τεχνική βγάζει τον θεατή έξω από αυτή τη γραμμική λογική και του επιτρέπει να βιώσει τη “στιγμή” από δεκάδες οπτικές γωνίες.

Θα σε ενδιέφερε να εκφραστείς καλλιτεχνικά χρησιμοποιώντας ως μέσο το βίντεο;

Η ιδέα προσέγγισης πολλών ανθρώπων μέσα από λίγα καρέ εικόνας συνοδευόμενα με ήχους, πάντα με ενθουσίαζε, είτε αυτό είναι για εμπορικό είτε καλλιτεχνικό σκοπό. Η συμμετοχή μου (μαζί με τον φίλο και συνεργάτη Γιώργο) στην εν θέματι έκθεση νομίζω τα λέει όλα !



Γιώργος Χατζάκης

Κατά πόσο μπορούν να συνυπάρξουν η εφαρμοσμένη και η καλλιτεχνική φωτογραφία;

Kαι οι δυο κατηγόριες προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τον θεατή, και να περάσουν το μήνυμα τους. Στην εφαρμοσμένη φωτογραφία το ζητούμενο είναι συνήθως η διαφήμιση και ο δελεασμός του καταναλωτή. Η καλλιτεχνική φωτογραφία επειδή ακριβώς δεν είναι εφαρμοσμένη δηλαδή 'κατά παραγγελιά', επικοινωνεί γενικότερες ανθρώπινες αξίες και συναισθήματα. Και στις δυο κατηγορίες το ζητούμενο είναι ένα: η δύναμη της εικόνας και πως αυτή θα περάσει το μήνυμα στον θεατή. Εδώ και οι δυο κατηγορίες μοιράζονται τα ίδια εργαλεία, όπως φόρμα – φως – χρώμα - βάθος πεδίου – κίνηση - έκφραση κ.τ.λ. Θα έλεγα ότι ακολουθούν κοινό δρόμο υλοποίησης με διαφορετικό στόχο, άρα σε μικρό η μεγάλο βαθμό κατά περίπτωση η μια είναι μέσα στην άλλη.

Ποια η έννοια που προσδίδεται στο χρόνο μέσα από τη φωτογραφία και και ποια μέσα από την τεχνική του time slice;


Η φωτογραφία όπως την ξέρουμε 'παγώνει' μια σκηνή στον πραγματικό κόσμο.
Το time slice δίνει τη δυνατότητα στον θεατή να κινηθεί μέσα σε αυτή την σκηνή με τον χρόνο σταματημένο. Είναι μια 'τρισδιάστατη' φωτογραφία.

Τι ανταπόκριση είχε στην ελληνική αγορά το διαφημιστικό που κάνατε με την συγκεκριμένη τεχνική και ποια προβλέπεται η συνέχειά του;

Τα μηνύματα είναι πολύ θετικά, το project 'άρεσε' στον κόσμο που το είδε και πιστεύω ότι θα έχει καλή συνέχεια. Ήδη προγραμματίζουμε τον Φλεβάρη νέο κύκλο γυρισμάτων για την τηλεόραση και έχουμε αρκετές προτάσεις ενδιαφέροντος από πελάτες και συνεργάτες.

Συραγώ Τσιάρα (Περιοδικό SUNDAY 01/2009)

“Δημιουργώ, άρα υπάρχω”

Η διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, με αφορμή την καινούργια έκθεση, μας μιλάει για την εικαστική σκηνή της πόλης.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ποιός είναι ο ρόλος του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, ως αυτοτελούς τμήματος του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, στο εικαστικό "τοπίο" της Θεσσαλονίκης;

Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης στηρίζει πολύπλευρα -τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο- τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, διαμορφώνοντας τα κατάλληλα πλαίσια προβολής (συμμετοχή σε διεθνείς εικαστικές εκθέσεις, οικονομική στήριξη παραγωγής νέων έργων, συνεργασίες - συμπαραγωγές με αντίστοιχους φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό, διοργάνωση συζητήσεων, εργαστηρίων, σεμιναρίων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων). Ενδιαφέρεται για την ενεργοποίηση της τέχνης στο δημόσιο χώρο, τη διερεύνηση και εφαρμογή καινοτομικών και εναλλακτικών μεθόδων εξοικείωσης του κοινού με τη σύγχρονη τέχνη.



Ποιο σκοπό εξυπηρετεί η διοργάνωση της έκθεσης "Δημιουργώ, άρα υπάρχω";

Καθώς το Εικαστικό Πανόραμα ωριμάζει ως θεσμός, συνειδητοποιήσαμε την αναγκαιότητα να προβάλουμε όχι μόνο δουλειές καλλιτεχνών που έχουν ήδη βρει το δρόμο τους στην αγορά και στους θεσμικούς φορείς, αλλά και την αφανή εκείνη, αλλά πολυπληθή όπως αποδεικνύεται- ομάδα καλλιτεχνών, που δεν έχουν καταφέρει ακόμη να παρουσιάσουν ατομικά το έργο τους, είτε λόγω ηλικίας (είναι ακόμη πολύ νέοι), είτε λόγω γεωγραφικής απόστασης και αδυναμίας πρόσβασης στα καλλιτεχνικά κέντρα, είτε λόγω επιλογής μη ένταξής τους στο υπάρχον σύστημα διακίνησης και προβολής της σύγχρονης τέχνης. Το 'Δημιουργώ άρα Υπάρχω' δεν έχει ηλικιακούς περιορισμούς, ούτε προϋποθέτει καλλιτεχνική εκπαίδευση. Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης της εικαστικής δημιουργίας.


Ποιός ο ρόλος του φιλότεχνου κοινού στην καλλιτεχνική δημιουργία;


Σημαντικός, καθοριστικός θα έλεγα σε πολλές περιπτώσεις. Το έργο τέχνης έχει εγγενή επικοινωνιακή πρόθεση. Ολοκληρώνεται στη συνάντησή του με το θεατή. Άλλωστε, σε σημερινά καλλιτεχνικά εγχειρήματα, αναιρείται ο κλασικός διαχωρισμός καλλιτέχνη - κοινού, και το κοινό εντάσσεται σε ρόλο συνδημιουργού. Αυτή την πτυχή θα εξετάσουμε στην ημερίδα "Τέχνη για το κοινό, ή με το κοινό; Συλλογικά εγχειρήματα στο δημόσιο χώρο" που οργανώνουμε στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης στις 20 Φεβρουαρίου 2008.



Οι αυτοδίδακτοι καλλιτέχνες δικαιούνται μια θέση στο εικαστικό γίγνεσθαι;


Προφανώς, αν και η απουσία καλλιτεχνικής εκπαίδευσης καθιστά ακόμη πιο δυσχερή την ένταξή τους στο καλλιτεχνικό σύστημα. Καθώς όμως στην εποχή μας οι πηγές άντλησης γνώσης και πληροφόρησης έχουν πολλαπλασιαστεί, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα της συνάντησης με αξιόλογους, ταλαντούχους και ώριμους καλλιτέχνες που εργάζονται μοναχικά, εκτός δικτύων και αγοράς. Για το λόγο αυτό ανοίξαμε την πρόσκληση σε όλους, συγκεντρώσαμε μεγάλο υλικό και με τα ποιοτικά κριτήρια που έχουμε διαμορφώσει μέσα από την επιμελητική μας δράση στο Κρατικό Μουσείο και στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης καταλήξαμε στην επιλογή 75 από τους 600 σχεδόν καλλιτέχνες που απευθύνθηκαν στο κάλεσμά μας. Πρόκειται για μία πρωτοβουλία που κάνει τα πρώτα της βήματα. Πιστεύω ότι θα έχει και συνέχεια.

ΝΙΚΟΣ ΚΕΣΣΑΝΛΗΣ (Περιοδικό VIP NOREL 12-01/2001)

"…KAΘE TEXNH ΠOY KPAYΓAZEI EINAI MIKPH…"

(Απόσπασμα)
O Nίκος Kεσσανλής αντιπροσωπεύει για τον 20ο αιώνα τον τύπο του καλλιτέχνη, στον οποίο οφείλει πολλά η πρωτοπορία: τον μέτοικο, τον νομάδα, τον εθελοντή πλάνητα, τον ανικανοποίητο ταξιδιώτη. Mέσα από μια πολυτάραχη και πολυσήμαντη ζωή, αφήνει το στίγμα του στην παγκόσμια σύγχρονη τέχνη των τελευταίων δεκαετιών του αιώνα που μόλις έφυγε. Oταν έφτασε στη Pώμη το 1955, για να σπουδάσει συντήρηση τέχνης, κουβαλούσε μαζί του σα βαριά κληρονομιά μια 'επιβαρυντική' παράδοση. Ποιά ήταν αυτή η παράδοση; H αισθητική παιδεία του Mόραλη, που ήταν 'φορτωμένη' με τα ελληνοκεντρικά οράματα και τους 'μύθους' της γενιάς του Mεσοπολέμου.



H ΣYNENTEYΞH TOY NIKOY KEΣΣANΛH

Στο έργο σας σημαντικό ρόλο έχει παίξει η τέχνη της φωτογραφίας. Aυτό συνέβαινε ακόμη και σε εποχές που η φωτογραφία ξένιζε το φιλότεχνο, σε εποχές που η φωτογραφία -τουλάχιστον στη χώρα μας- δεν ήταν καν αποδεκτή σαν τέχνη. Γιατί λοιπόν ποτέ δε δηλώσατε φωτογράφος ή έστω και φωτογράφος;

Γιατί μεταχειρίζομαι την "τεχνική" της φωτογραφίας και μόνο. H τεχνική δεν καθορίζει την ονομασία της τέχνης. Στη σημερινή εποχή δεν πιστεύω στους διαχωρισμούς 'φωτογράφος', ζωγράφος, γλύπτης και άλλα. Yπάρχει μια γαλλική έκφραση, η "artist- plasticien", που καθορίζει κατά τη γνώμη μου σωστά όλες αυτές τις προτάσεις.

Yπάρχει μια "σχολή" που επιμένει οτι φωτογραφία είναι μόνο αυτή που περιορίζεται στο κάδρο και έχει ένα τυπικό μέσο μέγεθος. Eσείς με το έργο σας "βγάλατε" τη φωτογραφία από το κάδρο (και τον τοίχο), την εντάξατε σε κατασκευές και εγκαταστάσεις και την συνδυάσατε επιτυχώς με άλλες μορφές τέχνης. Tί ειναι για σας "φωτογραφία";

H απάντησή μου παραπάνω. Oι άλλες είναι διατυπώσεις ή εμπόρων ή αμόρφωτων κριτικών.

H Eλλάδα έχει πλέον δύο Kρατικά Mουσεία Σύγχρονης Tέχνης, ένα Kρατικό Kέντρο Σύγχρονης Tέχνης και αρκετά ακόμη που στηρίζονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Aπό τους χώρους που θεραπεύουν την σύγχρονη τέχνη, πιό σπουδαίο ρόλο νομίζετε οτι παίζει ένας δημόσιος ή ένας ιδιωτικός χώρος;



Φυσικά ο δημόσιος χώρος. Tο κακό είναι (ή το καλό), οτι υπάρχουν ποιοτικά καλύτερες συλλογές ιδιωτικές προς το παρόν. Iδωμεν.

Παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια οτι μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης τέχνης έχει πάρει ένα δρόμο, όπου οι σοκαριστικές εικόνες ή καταστάσεις παίζουν τον πρώτο ρόλο στο έργο του καλλιτέχνη. Πρόσφατο παράδειγμα η έκθεση των Gilbert και George που είδαμε στην Aθήνα. Ποιά η γνώμη σας γι' αυτό το φαινόμενο; H τέχνη πρέπει να "κραυγάζει" για να περάσει τα μηνύματά της;

Oταν η τέχνη πέσει στο επίπεδο των διαφόρων περιοδικών life-style που αναφέρονται στην πορνογραφία, είναι και το τέλος της. Kαι θέλω να εξηγήσω οτι δεν εννοώ πορνογραφία την ομορφιά της φόρμας σε δυο αγκαλιαστά κορμιά, αλλά την αναφορά στο ανέκδοτο.

Bλέπουμε οτι σε μεγάλο μέρος του έργου σας απεικονίζετε πρόσωπα από τον κοντινό σας περίγυρο. Πώς οδηγηθήκατε σ' αυτή την επιλογή;

Eίναι φυσικό. Συγκινούμαι από πρόσωπα που ξέρω ή και το κοντινό μου περιβάλλον είναι το πιο …κοντινό.

Πολλοί σύγχρονοι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν σα μέσο τις λεγόμενες νέες τεχνολογίες -video, internet, computer κλπ. Συγκινείστε εσείς από αυτό το είδος της τέχνης;

Oλα είναι τεχνικές. Kι από τη στιγμή που μένουν μόνον εκεί είναι φούσκες. Προσωπικά συγκινούμαι μόνο από το έργο του Viola και του Πλέσση. Eίναι μεγάλοι καλλιτέχνες.

ΠΑΥΛΟΣ (ΔΙΟΝΥΣΟΠΟΥΛΟΣ) (Περιοδικό VIP NOREL 09-10/2001)

"…Κάθε τέχνη εκφράζει την εποχή της και αντανακλά την ανάγκη ερμηνείας του κόσμου…"

(Απόσπασμα)

H παρουσία του Παύλου (Διονυσόπουλου) στην ευρωπαική και διεθνή εικαστική σκηνή, ταυτόχρονα με την παρουσία πολλών σημαντικών Eλλήνων ομοτέχνων του, αποδείχτηκε κερδοφόρα για τα εικαστικά δρώμενα μιας εποχής καθοριστικής για τη διαμόρφωση του ευρωπαικού εικαστικού τοπίου.



H ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ TOY ΠΑΥΛΟΥ

Είστε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Νεο-ρεαλισμού. Υφίσταται και λειτουργεί αυτό το κίνημα ή έχει διαχυθεί σε άλλα κινήματα (πχ μεταμοντέρνο); Νιώθετε ελεύθερος μ΄ αυτή την «ταμπέλα» ή θεωρείτε ότι σας «φυλακίζει»;



Δεν είναι ακριβώς έτσι. Όταν το 1958-59 στο Μιλάνο υπογράφηκε το μανιφέστο από την ομάδα των Νεο-ρεαλιστών, εγώ μόλις έφτανα στο Παρίσι, από την Ελλάδα και έψαχνα να δω τι συμβαίνει και ποιες είναι οι ανησυχίες και οι καινούργιες προτάσεις.

Το 1960 είδα την πρώτη εκδήλωση της ομάδας στην γκαλερί (J), η οποία ήτανε όπως λέει ο P.Restany το εργαστήρι και η βιτρίνα του Νεο-ρεαλισμού. Εκεί έλαβα γνώση για πρώτη φορά, του κινήματος και γνωρίστηκα με μερικούς από τους καλλιτέχνες του Νεο-ρεαλισμού.

Το 1963 ο P.Restany είδε ένα έργο μου που εξέθετα στο σαλόνι των (Realites-Nouvelles) και ζήτησε να με γνωρίσει. Μου είπε «Ξέρεις είσαι Νέο-ρεαλιστής γιατί οικειοποιήθηκες τη φέτα».

Ήμουν λοιπόν κατά τον Restany Νεο-ρεαλιστής χωρίς να το ξέρω, αφού είχα οικειοποιηθεί αυτό τον τρόπο να κόβω τις αφίσες.
Δεν παρουσίαζα την «επιδερμίδα της αφίσας» αλλά τη «σάρκα» της. Ήτανε πολύ ενθουσιασμένος γιατί χρησιμοποιούσα την αφίσα μ΄έναν εντελώς καινούργιο τρόπο. Το έχει γράψε άλλωστε: «Νομίζαμε πως όλα είχαν λεχθεί σχετικά με την αφίσα μέχρι τη μέρα που εμφανίσθηκε ο Παύλος».

Έτσι, το 1964 έκανα την πρώτη μου ατομική έκθεση στην Γκαλερί (J), την οποία προλόγισε στον κατάλογο ο P.Restany. Τώρα πλέον το κίνημα έχει περάσει στην ιστορία και όλοι οι καλλιτέχνες ο καθένας με τη δική του προσωπικότητα ακολουθεί το δρόμο του.

Εγώ δε ακόμα περισσότερο, διότι από την πρώτη στιγμή δεν αισθάνθηκα κανέναν περιορισμό, καμιά δέσμευση.


Είναι εφάμιλλη με το εξωτερικό η υποστήριξη της Σύγχρονης Τέχνης στην Ελλάδα; (Μουσεία & Κέντρα Σύγχρονης Τέχνης Ιδιωτικά και κρατικά)


Σίγουρα όχι, παρότι τελευταία έχουμε αρχίσει να βλέπουμε κάποιες προσπάθειες, για πολλά χρόνια υπήρξε από μέρους της πολιτείας παντελής άγνοια και αδιαφορία, ενώ είχαμε πάντα αξιόλογους καλλιτέχνες. Η Σύγχρονη Τέχνη στην Ελλάδα ήτανε και είναι
μια περιουσία τελείως ανεκμετάλλευτη και εγκαταλελειμμένη.

Ευτυχώς που κάποιες, ελάχιστες ιδιωτικές πρωτοβουλίες εμφανίστηκαν κατά καιρούς και κάλυψαν ένα μικρότερο μέρος του τεράστιου κενού.


Πως «στέκονται» οι Έλληνες καλλιτέχνες στην παγκόσμια σκηνή της σύγχρονης τέχνης;


Έχουμε στην Ελλάδα αξιόλογους καλλιτέχνες. Μερικοί δε απ΄ αυτούς κατατάσσονται στην παγκόσμια σκηνή πολύ ψηλά, θα έλεγα στην πρώτη γραμμή. Επιτρέψτε μου να μην αναφέρω ονόματα.


Πως βλέπετε τις νέες τεχνολογίες; Φαντάζεστε τον εαυτό σας να κάνει internet-τέχνη; Πως θα είναι τα εικαστικά έργα του μέλλοντος;
Κουβαλούν τα ηλεκτρονικά έργα τέχνης συναίσθημα;


Κάθε τέχνη εκφράζει την εποχή της και αντανακλά την ανάγκη ερμηνείας του κόσμου. Σίγουρα οι νέες γενιές θα χρησιμοποιούν στο μέλλον τα νέα μέσα της τεχνολογίας όπως παλιά οι πρόγονοι τους χρησιμοποιούσαν τα χρώματα και τα πινέλα. Το ίδιο ερώτημα ετίθετο και στην εποχή μου, όταν εγώ και οι καλλιτέχνες της δικής μου γενιάς, αισθανθήκαμε την ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε ανορθόδοξα υλικά ή να βγούμε με πραγματικά αντικείμενα στο χώρο.

Όσο για το συναίσθημα, που λέτε, αποτελεί κατά τη γνώμη μου ενδογενές στοιχείο του έργου και προβάλλει την εσωτερική αλήθεια του δημιουργού. Δεν έχει να κάνει ούτε με τα μέσα ούτε με τα υλικά που χρησιμοποιεί ένας καλλιτέχνης για να εκφραστεί.


Αυτή την εποχή εκθέτετε έργα σας με τίτλο «Σημαίες» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Η παρουσία σας στην Eλλάδα είναι σπάνια και επιλεκτική. Υπάρχουν κάποια σχέδια για το άμεσο μέλλον;


Η παρουσία μου στην Ελλάδα, ήταν πράγματι επιλεκτική, αλλά όχι σπάνια. Με ενδιέφερε πάντοτε να διατηρήσω ζωντανούς τους δεσμούς με τη χώρα μου, και αν εξαιρέσει κανείς την περίοδο της δικτατορίας, πάντοτε φρόντιζα να παρουσιάζω την εξέλιξη της πορείας μου και στην Ελλάδα.

Η έκθεση με τις «Σημαίες», που παρουσιάζω αυτή την εποχή στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, οργανώθηκε με την υποστήριξη του Υπουργείου Εξωτερικών και συνδέεται με την επέτειο των είκοσι χρόνων από την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ιδέα της ευρωπαϊκής ενότητας, όπου κάθε χώρα διατηρεί την εθνική ιδιαιτερότητά της και συγχρόνως αποτελεί αναπόσπαστο μέρος μιας μεγάλης οικογένειας, άρχισε να με απασχολεί από το 1985, όταν η Υπουργός Πολιτισμού, Μελίνα Μερκούρη ζήτησε από μερικούς καλλιτέχνες, ανάμεσα τους και σ΄ εμένα, να συμμετάσχουμε στις εκδηλώσεις «Αθήνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» εγκαινιάζοντας ένα θεσμό που συνεχίζεται με επιτυχία μέχρι σήμερα. Το έργο που είχα φτιάξει τότε, ήταν ένα περιβάλλον με τις δώδεκα σημαίες των κρατών μελών της Ευρώπης.

Σήμερα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι δεκαπέντε και σίγουρα, δεν θ΄ αργήσει η εποχή που η Ευρώπη θα συμπεριλάβει στους κόλπους της και τις υπόλοιπες χώρες.

Νομίζω ότι είμαι ο πρώτος εικαστικός καλλιτέχνης που συνέλαβα αυτό το ουτοπικό όραμα μιας μελλοντικής ενότητας όλων των λαών της Ευρώπης.

Αυτό άλλωστε συμβολίζει και το πολύχρωμο πλέγμα με το λευκό φόντο στο βάθος. Συμπεριλαμβάνει όλα τα χρώματα των εθνικών σημαιών της Ευρώπης σε μια αναπόσπαστη ενότητα. Είναι η δική μου εικαστική πρόταση για τη σημαία της Ευρώπης σαν μια χώρα. Νομίζω ότι το περιβάλλον που στήθηκε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την συμβολική δύναμη αυτής της ιδέας και γι΄ αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω ακόμη μια φορά το Μουσείο Γουλανδρή και το Υπουργείο Εξωτερικών καθώς
και την επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Κοτζαμάνη για την πολύτιμη υποστήριξή τους και τη δυνατότητα που μου έδωσαν να το πραγματοποιήσω.


Τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια (πολιτική, τέχνη, Ολυμπιακοί αγώνες, Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης κλπ) τί συναισθήματα σας προκαλούν;


Δεν μπορώ να πω ότι παρακολουθώ πολύ συστηματικά τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα, για να έχω σαφή και υπεύθυνη άποψη. Οπωσδήποτε, πάντως τα πράγματα έχουν αλλάξει και η Ελλάδα δεν είναι πια μια απομονωμένη περιφερειακή χώρα. Η οργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων και οι παράλληλες εκδηλώσεις της πολιτιστικής Ολυμπιάδας, θα συμβάλλουν νομίζω, θετικά σε μια παγκόσμια προβολή της χώρας μας. Ελπίζω και εύχομαι, να αξιοποιήσουμε σωστά τις δυνατότητες που μας παρουσιάζονται.

Poka-Yio “Bittersweet” (Μέρος) Περιοδικό SUNDAY 02/09

Η ΤΕΧΝΗ ΕΙΝΑΙ ΓΛΥΚΕΙΑ

Ο γνωστός Έλληνας εικαστικός Poka-Yio (Πολύδωρος Καρυοφύλλης) στην έκθεσή του “Bittersweet” παρουσιάζει μια σειρά ζωγραφικών έργων με θέμα γλυκά κάθε είδους, από σοκολατένιες τούρτες και πάστες μέχρι τάρτες, κέικ, μάφινς και εκλέρ!




Poka-Yio (Ολόκληρη η συνέντευξη)

Προς τί το κινέζικο ψευδώνυμο;
Δεν είναι κινέζικο. Για την ακρίβεια δεν είναι τίποτα. Το χρησιμοποίησα για πρώτη φορά το 1997 και από τότε έτσι υπογράφω τα έργα μου. Ήθελα να μην θυμίζει άντρα ή γυναίκα και να μην καταλαβαίνεις από πού προέρχεται. Έχω ακούσει διάφορες εικασίες, πως είμαι από την Ιαπωνία, την Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και την Κίνα, τέλος πάντων κάπου από την Άπω Ανατολή. Πάντως το ψευδώνυμο ενώ χρησιμοποιείται ευρύτατα στη μουσική, με την οποία είχα εμπλακεί μικρότερος, στα εικαστικά δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα συνηθισμένο. Αυτό γίνεται γιατί στα εικαστικά η υπογραφή πιστοποιεί την εμπορική επιτυχία του καλλιτέχνη άρα μια κατασκευασμένη υπογραφή ήταν μάλλον πρόβλημα παλιότερα, ενώ αντίθετα στην μουσική επειδή συνηθίσαμε νωρίς με τα γκρουπ να βλέπουμε έργα που υπογράφονται από κάτι άλλο, όπως τα Σκαθάρια, οι Ξυλουργοί, τα Μωρά στη Φωτιά κλπ. Ο δημιουργός ταυτίζεται με το έργο του και δεν μπορείς να τον ξεχωρίσεις απ’ αυτό. Έτσι και το δικό μου έργο το καταλαβαίνεις σαν ένα σύνολο. Η δε συνέπεια αυτού του έργου είναι μια υπερτιμημένη αξία καθαυτή που με τη σειρά της έχει τις καταβολές της στο χρηματιστήριο της τέχνης. Νοιώθω ευχάριστα να αναμιγνύω διαφορετικά μέσα, από τη ζωγραφική μέχρι το θέατρο μέχρι τη γαστρονομία κλπ και το όνομα με απελευθερώνει σε μεγάλο βαθμό. Αν μάλιστα θελήσω να κάνω συνεργασία με κάποιον άλλο το κάνω με ένα τρίτο όνομα κοκ.

Πώς προέκυψε η εμμονική σου σχέση με τα γλυκά και πώς εκδηλώνεται μέσα από τη δουλειά σου;
Μερικά πράγματα τα κληρονομείς από μικρή ηλικία. Όπως το αν θα μάθεις να στρώνεις το κρεβάτι σου, να πλένεις τα δόντια σου ή το αν θα γίνεις εξαρτημένος στη ζάχαρη. Εγώ είμαι εξαρτημένος στη ζάχαρη (επίσης πλένω τα δόντια μου αλλά με δυσκολία στρώνω το κρεβάτι μου). Τα γλυκά τα οποία κατανάλωνα ως παιδί με έχουν αφήσει κολλημένο σε μια ατέρμονη γλυκιά παιδική ηλικία. Είναι ένα απόλυτο σύμβολο για όλα τα Θέλω μου. Έτσι τα χρησιμοποιώ στους ζωγραφικούς μου πίνακες όπως τη σειρά που παρουσιάζω στη τωρινή μου έκθεση, στα γλυπτά με χαρακτηριστικό το σοκολατένιο απορριμματοφόρο και στις δράσεις μου με παράδείγματα τη δράση κατά την οποία αναδύθηκα από μια σοκολατένια δεξαμενή ή την τελευταία στην οποία μαγείρεψα και σέρβιρα δεκάδες τούρτες στο κοινό.
Δουλεύεις συνέχεια πάνω σε έναν άξονα έλξης-απώθησης. Πιστεύεις ότι αυτό που σήμερα μας έλκει αύριο μπορεί να μας απωθεί;
Δουλεύοντας στον άξονα έλξης-απώθησης παρατήρησα πως αυτό που μας ελκύει σήμερα θα μας απωθήσει αύριο και το αντίστροφο, αυτό που μας απωθεί, μας ελκύει σιωπηλά. Αυτό που λέμε γλυκό είναι δε πολύ προσωπικό. Σαν Έλληνες για παράδειγμα έχουμε εθνικό γλυκό το γαλακτομπούρεκο, δεν θα ξεχάσω όταν πιτσιρίκος είχα βγάλει έξω μια ξένη φίλη και δεν μπορούσε να αντέξει την υπερβολική του γλύκα. Ένα αντίστροφο παράδειγμα είναι η μυρωδιά της σήψης. Αν φέρεις στο μυαλό σου το πώς μυρίζει ένα ψοφίμι όταν περνάς από δίπλα του στο δρόμο θα θυμηθείς πως στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αφόρητη, υπερβολικά γλυκιά μυρωδιά που καταντάει απαίσια, ίσως η πιο απαίσια μυρωδιά στον κόσμο αφού είναι περασμένη στον γενετικό μας κώδικα ως κάτι που πρέπει να αποφεύγουμε πάση θυσία και προέρχεται κι αυτή από αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Η έλξη προς το γλυκό είναι ίσως μια έλξη προς την καταστροφή και τον θάνατο. Η ζάχαρη και η σοκολάτα, τις οποίες ταυτοποιούμε σχεδόν με την αγάπη και τον έρωτα, δεν διαφέρουν και πολύ από τα ναρκωτικά παρά μόνο στο ότι τις βρίσκουμε παντού. Ζούμε σε μια εποχή υπερβολής και αυτοκαταστροφής δύο χαρακτηριστικά στα οποία βρίσκω μεγάλη ποιητικότητα. Ας κάνει κάποιος τον κόπο να ασχοληθεί με το να γράψει ποίημα ή ένα θεατρικό για τα φαστ-φουντ γιατί εγώ είμαι κολλημένος στα ζαχαροπλαστεία και στο σιρόπι. Παρεμπιπτόντως πριν χρόνια είχα κοντέψει να πεθάνω από διαβητικό σοκ σε ένα από τα ζαχαροπλαστεία της Θεσσαλονίκης αφού κατανάλωσα με λαιμαργία τέσσερα γλυκά.

Τα γλυκά είναι η αγαπημένη συνήθεια εκατομμυρίων ανθρώπων. Πώς εκφράζεις με την τέχνη σου τα συναισθήματα ενός ανθρώπου που ετοιμάζεται να φάει ένα γλυκό;
Τα συναισθήματα είναι ποικίλα και αντιθετικά. Τρομερή προσμονή και βουλιμία που σε τυφλώνει. Ηδονική κυρίευση. Αίσθημα κόρου. Αυτοκαταστροφική υπέρβαση των ορίων. Αηδία. Βιολογικά συμπτώματα. Δυσφορία. Ενοχή. Δυσανεξία ή ξεκίνημα από την αρχή. Τα γλυκά μου είναι σαν το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ, μάλλον άσχημα, σαν να έχεις δείξει το μέσα έξω, και άλλες φορές σχηματικά σαν να είναι τοτέμ. Στις δε δράσεις μου αφήνω τη μυρωδιά να παίξει τον πρώτο ρόλο, να σε σαγηνεύσει, να σε υπνωτίσει και μετά να σε ζαλίσει μέχρι το σημείο του να νοιώσεις αναγούλα. Η μυρωδιά είναι το πιο δυνατό αισθητηριακό ερέθισμα. Σε χτυπάει στο μη λογικό κομμάτι του εγκεφάλου και αυτό το προτιμώ. Σήμερα η τέχνη είναι εξόχως εγκεφαλική και ο θεατής ενώ θέλει να εμπλακεί τον κρατάμε μακριά. Με το να στήνω ένα όργιο για τις αισθήσεις τον αρπάζω ακαριαία και τον εμπλέκω σε ένα διαδραστικό χορό που θέλοντας και μη θα χορέψει. Σε κάποιους αρέσει αυτό και σε κάποιους όχι. Οι συνεργάτες μου στην εταιρία Airlia με τους οποίους συν-σχεδιάζω τα αρωματικά μου τοπία πιστεύουν κι αυτοί στη μαγεία του αρώματος. Το άρωμα είναι σαγήνη και μαγεία, δύο στοιχεία που μας λείπουν από τη ζωή μας. Τα γλυκά αρώματα δε, μας γεμίζουν ζεστά συναισθήματα και μας θυμίζουν τη παιδική μας ηλικία. Τίποτα δεν μπορεί να σε γυρίσει πίσω στην παιδική σου ηλικία όπως το άρωμα.

Με την έκθεση “Destroy Athens” (1η Μπιενάλε της Αθήνας 2007) γκρεµίστηκε τελικά κανένα από τα στερεότυπα που περιβάλλουν την Αθήνα ή αποδείχτηκε για μια ακόμη φορά περίτρανα ότι η τέχνη δε μπορεί να αλλάξει τον κόσμο ούτε στο ελάχιστο;
Η τέχνη δεν αλλάζει τα πράγματα με την ταχύτητα που μπορεί να το κάνει πχ μια επανάσταση. Αν δεν μπορούσε όμως να αλλάξει τα πράγματα γιατί τότε όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα έκαψαν και καταστρέψανε χιλιάδες έργα τέχνης; Τα στερεότυπα δεν μένουν στα προφανή εξωτερικά στερεότυπα αλλά είναι προσωπικά μας. Δεν έχουν κυριαρχούν μονάχα σε ένα μεγάλο κομμάτι του δημόσιου λόγου αλλά κυρίως σε ένα μεγάλο κομμάτι του δικού μας μυαλού. Στο Destroy Athens είπαμε μια προσωπική ιστορία, ένα αφήγημα, τη δύσκολη πορεία ενός υποκειμένου που επιδιώκει να αυτοπροσδιοριστεί πέρα από τα στερεότυπα. Αυτό ούτε περιμέναμε, ούτε θα θέλαμε να έχει εμφανή δράση. Ένα χρόνο μετά η δυσφορία του Αθηναίου για την πόλη, τις δομές και τα σύμβολά της εκφράστηκε με μια εξέγερση. Αυτό το καζάνι που κοχλάζει το ξέρουμε καλά. Το βγάλαμε μπροστά κάνοντάς το τίτλο μιας έκθεσης, μιας Μπιενάλε, γιατί η Μπιενάλε ταυτίζεται με την κάθε πόλη που την ίδρυσε και τη φιλοξενεί και με τα σημεία των καιρών αφού ουσιαστικά είναι μια περιοδική τομή στον χρόνο κάθε διετία. Μας άσκησαν κριτική ένθεν και εκείθεν, πως είμαστε προκλητικοί και καταστροφολάγνοι οι μεν, πως καπηλευόμαστε την αναρχική συνθηματολογία οι δε. Αν αφουγκράζεσαι το τώρα πρέπει να είσαι άμεσος και ειλικρινής. Εδώ δεν μιλάμε για Ετεροτοπίες ή άλλα θεωρητικά κατασκευάσματα με τα οποία ο πολύς κόσμος νοιώθει ξεκομμένος, ανήμπορος να συνομιλήσει αλλά με μια πραγματική αίσθηση που εκπηγάζει από την ίδια την πόλη. Είναι άσχημο να είσαι άγγελος κακών μαντάτων όμως αυτή η δυσφορία ξέσπασε. Η τέχνη ακολουθεί ασθμαίνοντας.
Στην performance Eat Cake της Αθήνας, συμπεριέλαβες και ένα σχόλιο-παρέμβαση για τα γνωστά γεγονότα του Δεκεμβρίου. Όταν η πραγματικότητα είναι τόσο δυνατή, σε τί χρειάζεται η παρέμβαση της τέχνης;
Η δράση μου είχε σχεδιαστεί νωρίτερα και είχε σαν θέμα την εξέγερση του ψωμιού στο Παρίσι όταν η Αντουανέτα σύμφωνα με το θρύλο είπε: αφού δεν έχουν ψωμί ας φάνε παντεσπάνι, Cake αγγλιστί. Σχεδιάστηκε ως μια απάντηση σε μια γενικότερη εποχή οικονομικής ανέχειας και μια γενικευμένη δυσφορία κατά την οποία προτείνεται η περιστολή και στην οποία εγώ αντιπρότεινα να ενδώσουμε στα θέλω μας. Πιστεύω πως σε αυτές τις στιγμές το να στραφούμε προς τα μέσα, μας δίνει την ευκαιρία να κοιτάξουμε και τις δικές μας σκοτεινές ανάγκες που έχουμε καταπνίξει με χίλια δακρυγόνα. Ξέρεις μου την σπάνε όσοι δοκιμάζουν μόνο μία κουταλιά από ένα γλυκό. Τα γλυκά είναι περιττά και ακριβώς επειδή είναι περιττά πρέπει να μας οδηγούν στα άκρα. Σε κάθε τέτοια εποχή δυσκολίας βγαίνει στον αφρό μια νεοσυντηρητική-μικροαστική αυτολογοκρισία. Αυτό το σπάσιμο του μέτρου όπως και κάθε σπάσιμο είναι απελευθερωτικό. Πάντως κράτησα οποιαδήποτε αναφορά στα γεγονότα έξω από τον χώρο της δράσης γιατί η τέχνη καλό είναι να υπαινίσσεται αλλιώς γίνεται διδακτική. Στο κάτω κάτω η γκαλερί που την έκανα ήταν διακόσια μέτρα από τα οδοφράγματα στα οποία υπήρχαν πολλοί συνάδελφοι και αυτό ήταν διπλή ευθύνη. Το θέμα ήταν αν θα έπρεπε να σιωπήσω ή να δείξω αυτό που ξεκίνησα να δείξω. Στην τέχνη δεν κρινόμαστε από τις προθέσεις αλλά από το αποτέλεσμα και νοιώθω ικανοποιημένος που δεν έκανα πίσω.
Για το 2009 ετοιμάζετε από κοινού με την Ξένια Καλπακτσόγλου και τον Αυγουστίνο Ζενάκο την 2η Μπιενάλε της Αθήνας, που έχει σαν θέμα τον Παράδεισο. Τι προσδοκίες έχετε για αυτή τη διοργάνωση;
Ετοιμάζουμε ναι αλλά δεν επιμελούμαστε πια. Εμείς θέσαμε το θέμα και καλέσαμε μια ολόκληρη ομάδα επιμελητών να την αποτυπώσουν ο καθένας με τον δικό του τρόπο σε μια ομπρέλα από έξι κύριες διαφορετικές εκθέσεις. Το θέμα της είναι κατά κάποιο τρόπο φυσική συνέχεια από την προηγούμενη Μπιενάλε. Ψάχνουμε όλοι το μετά, το επέκεινα. Την λύση πέρα και έξω από το εδώ και τώρα. Κάπου να πιστέψουμε. Και αυτό είναι παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο έχει ενταθεί ακόμα περισσότερο μετά και την κατάρρευση της οικονομίας. Το χρήμα απομακρύνεται από το παραδεισένιο φαντασιακό και γίνεται απλή επιβίωση. Οι ουτοπίες τελειώνουν, ακόμα και η πίστη σε μια ευνομούμενη παγκόσμια αρχή όπως το οικονομικό σύστημα καταρρέει. Τι μένει; Φοβίες και ανασφάλεια, καταφυγή σε φονταμενταλισμούς κάθε είδους όπως οι θρησκείες. Η προσδοκίες μας, στο καλλιτεχνικό μέρος, είναι να αφουγκραστεί η Μπιενάλε κάτι από τον παλμό της εποχής, μιας εποχής στην οποία η ιστορία μοιάζει να επιταχύνεται. Καθαρά οργανωτικά ελπίζουμε να φέρουμε τη σύγχρονη τέχνη κοντύτερα σε όλο τον κόσμο της πόλης πράγμα που είναι και πρωταρχικός μας στόχος. Επιλέξαμε επίσης να δείξουμε μια πλευρά της πόλης που δεν είναι στο κέντρο, πηγαίνοντας προς τον ορίζοντα, το μέτωπο της πόλης στη θάλασσα, μια συμβολική κίνηση που έχει ιδιαίτερες σχεδιαστικές απαιτήσεις αφού απλώνεται σε μια μεγάλη έκταση. Επίσης με την βοήθεια των Ολυμπιακών Ακινήτων ανοίγουμε για πρώτη φορά στο κοινό ένα καταπληκτικό κτήριο και βέβαια χρησιμοποιούμε μια ευρύτερη περιοχή που εκτείνεται από τον Ολυμπιακό Πόλο Φαλήρου-Καλλιθέας μέχρι τις παραλίες του Φαλήρου.

Τα έργα σου είναι σχεδόν ανοιχτά βιβλία, δεν έχουν τίποτε να κρύψουν. Βοηθάει αυτό στην επικοινωνία τους με τον απλό, μη εξειδικευμένο θεατή;
Μάλλον βοηθάει τους θεατές να περάσουν μέσα, τους ανοίγουν την πόρτα. Από την άλλη δεν έχω δει καμιά μορφή τέχνης που να μένει στην επιφάνεια. Ο Γουώρχολ έλεγε πως όποιος ήθελε να βρει το έργο του έπρεπε να κοιτάξει μόνο στην επιφάνειά του. Για ένα περίεργο λόγο όμως τα έργα του, που μοιάζουν να είναι εύκολα στην αρχική τους ανάγνωση, έχουν ένα απίστευτο σκοτάδι από πίσω. Αυτό που σίγουρα προσπαθώ, είναι να είμαι συνεπής στην αρχική μου αφορμή που σπάνια είναι μια ιδέα αλλά μάλλον ένα συναίσθημα ή καλύτερα μια αίσθηση που θέλω να αναδημιουργήσω. Έτσι αφαιρώ τις πρώτες περισσότερο πολύπλοκες εκφραστικές περικοκλάδες και προσπαθώ να μένω στα ουσιαστικότερα. Αυτό πάντα σε ανταμείβει αλλά δεν μπορείς να έχεις την ετοιμότητα να το έχεις κάθε φορά. Συχνά αστοχείς. Με την εμπειρία προσπαθείς να αστοχείς λιγότερο. Επίσης με την τριβή δημιουργείς και ένα διάλογο με τον θεατή. Τα διαφορετικά στοιχεία που για παράδειγμα αποτελούν το δικό μου λεξιλόγιο σιγά σιγά γίνονται περισσότερο αντιληπτά ως μια γλώσσα και όχι αποκομμένα. Αυτό το κατακτάς με υπομονή αφού στην αρχή όλα φαίνονται σαν ασύνδετα θραύσματα. Δεν είναι εύκολο να κερδίσεις την εστιασμένη προσοχή ούτε καν για μερικά λεπτά, όταν το καταφέρεις όμως αρχίζει και φαίνεται το έργο σου σαν σύνολο. Μου πήρε αρκετό καιρό και χαίρομαι αν το έχω καταφέρει έστω και λίγο όπως το παρουσιάζεις.

Fresco & Salty ΙΙ -Χρίστου Έλενα - Καζάκου Λία - Μπουντούρογλου Φανή - Καραογλάνη Χριστίνα (Περιοδικό soul 6/06)

Fresco & Salty ΙΙ Η σύγχρονη τέχνη είναι νόστιμη…
Θεσσαλονίκη – Αμφιλοχία - Τορίνο

(Απόσπασμα)

ΝΕΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ, ΜΙΛΗΣΤΕ ΕΠΙ ΤΕΛΟΥΣ...



…Καταγράφω την σκέψη…τη δικιά μου την σκέψη και όλο αυτό είναι μικρά στοιχεία, μικρές φόρμες που κινούνται στο χαρτί… Ο θεατής καλείται να έρθει πολύ κοντά στο έργο και να το διαβάσει αυτό, όπως θα διάβαζε ένα ημερολόγιο…
Χρίστου Έλενα





…Συνήθως βρίσκω διάφορες εικόνες που μπορεί και να είναι ασύνδετες μεταξύ τους, με κάποιο τρόπο προσπαθώ να τις αλλοιώσω, είτε αυτό είναι τεχνική, είτε είναι κάποιο κοντινό πλάνο ή κάποιο περίεργο πλάνο και προσπαθώ να το πετύχω αυτό και συνδυάζοντας πολλές φορές δύο έργα, έτσι ώστε να έρθω σε αντιπαράθεση… αλλά και με το κάθε έργο ξεχωριστά…
Καζάκου Λία





…Είναι ένα βαφτιστικό φορεματάκι, το οποίο στηρίζεται από τέσσερα μπαλόνια που έχουν ήλιο και το φυσάνε έξι ανεμιστήρες… Αυτό τι κάνει; Αυτό χορεύει…κινείται μέσα στο χώρο. Είναι η συνέχεια της δουλειάς που κάνω τελευταία: κλείνω ρούχα μέσα στον πάγο… Το ρούχο λειτουργεί σαν στοιχείο μνήμης… Οπότε εδώ έχουμε την αντιστροφή. Από τον πάγο, από την ακινητοποίηση την πλήρη, στην πλήρη κίνηση…
Μπουντούρογλου Φανή





Ασχολούμαι κυρίως δημιουργώντας πόλεις, αστικά τοπία δηλαδή, και μετά τα φωτογραφίζω…θα είναι μια εγκατάσταση είτε στο χώρο ή σε ένα τελάρο μέσα…
Καραογλάνη Χριστίνα

“LOCAL HEROES” - Μπάμπης Βενετόπουλος - Φωτεινή Καρυωτάκη - Χρήστος Κεραμάρης - Θανάσης Πάλλας (Περιοδικό soul 9/06)

NΤΟΠΙΟΙ ΗΡΩΕΣ ΜΕ ΠΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΚΟΔΡΑ…


(Απόσπασμα)


ΠΕΣΤΕ ΤΑ ΜΕ ΔΙΚΑ ΣΑΣ ΛΟΓΙΑ…





«…Με μια μικρή ειρωνεία αλλά και σεβασμό σ’ αυτούς τους ανθρώπους που αυτοκτόνησαν στον στρατό, είναι ένα μνημείο σ’ αυτούς που τους ξεχνάνε…δηλαδή υπάρχει ο άγνωστος στρατιώτης που πεθαίνει πάντα στη μάχη, δεν αναφέρεται κανείς στον άγνωστο στρατιώτη που αυτοκτόνησε στο στρατό…Το συγκεκριμένο έργο είχε μια διαδικασία επίπονη, γιατί χτίστηκε πολύγωνο-πολύγωνο μέσα στον υπολογιστή, είναι τρισδιάστατο, δηλαδή γλυπτική… Ήθελα να ξεφύγω λίγο από τη ζωγραφική… Ήταν μια πρόκληση να το κάνω αλλά και πάρα πολύ δύσκολο, δηλαδή μου κατανάλωσε πολύ χρόνο και με κούρασε πάρα πολύ. Ήταν για μένα κάτι σαν κάθαρση, και γι’ αυτό επέλεξα να το κάνω…»
«…Το άλλο video είναι αρκετά προσωπικό και πάντα με τρομάζει επειδή έχει να κάνει με τον πατέρα μου και πάντα το αντιμετωπίζω λίγο διαφορετικά απ’ ότι φαντάζομαι ότι θα το αντιμετώπιζε ένας απλός θεατής. Μιλάει για την εξουσία κυρίως και για το πώς κάποιος τη χάνει. Ένας αξιωματικός ο οποίος είχε όλη αυτή την εξουσία στα χέρια του, δεν κατανοούσε πώς του είχε δοθεί, είχε γίνει μέρος της ζωής του και σε κάποια στιγμή όλα αυτά τα ‘χασε. Επίσης μιλάει και για τη δύναμη η οποία χάνεται, για τη νιότη η οποία χάνεται, για το πνεύμα το οποίο σιγά-σιγά αλλάζει και για τη μοναξιά που έρχεται σε κάποια στιγμή στον άνθρωπο…»
Μπάμπης Βενετόπουλος





«…Επειδή το βάρος του κτηρίου και του χώρου είναι πολύ μεγάλο και το νιώθω κι εγώ, θέλησα να ασχοληθώ κυρίως με τον προσωπικό χρόνο, δηλαδή όλοι αυτοί οι άνθρωποι που έχουν περάσει από δω, από το στρατόπεδο, είτε ως εξουσία είτε ως απλοί φαντάροι, φαντάζομαι υπό πίεση, όπως είναι σ’ ένα στρατόπεδο, όλοι χρειαζόταν ένα προσωπικό χρόνο, κάποιες στιγμές, για να μπορέσουν να καταλάβουν τι τους συμβαίνει και να μπορέσουν ν’ αντέξουν την όποια κατάσταση. Μ’ αυτό το χρόνο εγώ ασχολούμαι και η ίδια η σοφίτα μου φέρνει κάπως στο μυαλό, εμένα προσωπικά, ένα χώρο που μπορεί να κρυφτεί κάποιος για να πάρει το χρόνο του…πιθανόν. …Το κορίτσι για μένα αυτή τη στιγμή εκπροσωπεί την αθωότητα κατά κάποιον τρόπο, πιθανόν αυτό που οι άντρες αυτοί έχουν χάσει, την παιδικότητα, τα παιδικά χρόνια. Φυσικά μπορεί να είναι και το θηλυκό στοιχείο, αυτό που μπορεί να λείπει σ’ ένα στρατιώτη…»
Φωτεινή Καρυωτάκη





«…Η προσπάθειά μου ήταν να δημιουργήσω ένα χώρο, δηλαδή μια μυστική σε εισαγωγικά περιοχή, μυστική γιατί δε μπορούμε να τη δούμε, παρά μόνο να τη φανταστούμε, η οποία είναι ταυτόχρονα παρουσία και απουσία μαζί, δηλαδή ύπαρξη και ανυπαρξία. Όλα αυτά αναζητώντας ένα σημείο το οποίο είναι πραγματικό και φανταστικό ταυτόχρονα… Το σημείο αυτό εγώ το εννοώ ως ένα σημείο όριο – σύνορο, πάνω στο οποίο ασκούνται αντίθετες δυνάμεις ή εξουδετερώνονται αυτές οι δυνάμεις. Ένα σημείο όριο – σύνορο ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό που καταλήγει σε πραγματικό και φανταστικό ταυτόχρονα και δεν είναι ούτε πραγματικότητα ούτε φαντασία…»
Χρήστος Κεραμάρης





«…το θέμα μου είναι ο θεατής, ο παρατηρητής. Έχω στήσει έναν κλειστό χώρο όπου ο θεατής μπορεί να λειτουργήσει όπως στις συνθήκες ύπνου, ύπνωσης ή ονείρου. Μπαίνει σ’ ένα μαύρο χώρο και σ’ αυτόν ενεργοποιούνται διάφορες εικόνες, διάφορες αλληλουχίες συμβάντων μόνο από την παρουσία του… Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ο θεατής μπορεί να δει μέσα σ’ αυτά τα video και τη δικιά του την παρουσία ενταγμένη σαν δράστης, θύμα, παρών στο συγκεκριμένο συμβάν που μπορεί να μη το έχει βιώσει, να το έχει δει στον κινηματογράφο…Τα συμβάντα τα ενεργοποιεί ο ίδιος, όπως ουσιαστικά συμβαίνει και στην πραγματικότητα…»
«…Ένα άλλο έργο έχει στηθεί σε ένα μικρό κτίσμα παρατημένο, το οποίο τράβηξε την προσοχή μου από την πρώτη στιγμή…Το έχω ορίσει πλέον σα γλυπτό, με πολύ δυνατές αναφορές στη γλυπτική και αρχιτεκτονική των κονστρουκτιβιστών… Τόνισα αυτά τα στοιχεία, ουσιαστικά αναδόμησα το κτίσμα και μέσα εκεί μπορεί να κινηθεί ο θεατής και να λειτουργήσει μέσω κρυφών καμερών και μιας οθόνης σαν δράστης κάποιων συμβάντων, σαν παρατηρούμενος από τους άλλους και από τον εαυτό του…»
«Στο τρίτο έργο μου ασχολούμαι με τη δυσλειτουργία μιας φαινομενικά ισορροπημένης κοινωνικής ομάδας χιμπατζήδων στις καθημερινές της ασχολίες, που οι σχέσεις των μελών της με μια άλλη παραπλήσια ομάδα καταλήγουν σε κανιβαλισμό.
Ο θεατής καλείται να επιλέξει αν θα ξαπλώσει σε μια αιώρα… να αποφασίσει ποιος είναι ο ρόλος του… αν θα λειτουργήσει σα να βρίσκεται ξαπλωμένος μπροστά στην τηλεόραση…»
Θανάσης Πάλλας