Η Θούλη Μισιρλόγλου, διευθύντρια 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, αν. Διευθύντρια MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και ΜΟΜus-Πειραματικού Κέντρου Τεχνών, με αφορμή την έναρξη της Μπιενάλε, μιλά στο TheOpinion και το Θανάση Ράπτη.
Ποιος είναι ο λόγος που 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συναρτά την καλλιέργεια της γης με την κουλτούρα;
Ο συγκεκριμένος θεματικός προσανατολισμός είχε αποφασιστεί ήδη από πέρσι και από την τέως διευθύντρια της Μπιενάλε, κ. Συραγώ Τσιάρα, και ήταν πράγματι εξαιρετικά επίκαιρος ο προβληματισμός συνολικά γύρω από την κλιματική αλλαγή, αλλά και γύρω από νέους τρόπους να προσεγγίσουμε και να ζήσουμε τη σχέση με το περιβάλλον. Τα μουσεία δεν είναι δυνατόν να λείπουν από τους συνομιλητές σε κάθε επίπεδο. Μπορεί να μην είναι αυτά που παράγουν πολιτική –αν και σε μία από τις συμμετοχικές δράσεις της Μπιενάλε, στόχος είναι να παραχθεί πολιτική πρόταση-, αλλά επηρεάζουν καθοριστικά τη βιωματική σχέση των ανθρώπων με τον κόσμο γύρω. Από την άποψη αυτή, η παραγωγή ενσυναίσθησης μέσα από την τέχνη, και ειδικά τη σύγχρονη τέχνη, είναι ένας κεντρικός πολιτικός, με την ευρεία έννοια, στόχος, τον οποίο η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης υπηρετεί.
Η εμπλοκή θεματικών που αφορούν το περιβάλλον στην Τέχνη θεωρείτε ότι έχει απλά επίκαιρο χαρακτήρα και έχει ως σκοπό την αφύπνιση της περιβαλλοντικής μας συνείδησης ή απασχολεί διαχρονικά την Τέχνη;
Είναι αλήθεια ότι το θέμα του περιβάλλοντος απασχολεί διαχρονικά την τέχνη, όμως με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι σήμερα. Αυτό που κάποτε ήταν σχέση με το τοπίο, αναπαράσταση και φαντασία, σήμερα εμπλουτίζεται από την κρισιμότητα της κατάστασης του περιβάλλοντος και του κλίματος. Η ίδια η φύση επίσης νοείται, και κυρίως βιώνεται ως κάτι εντελώς διαφορετικό. Τι σημαίνει «φύση» για έναν άνθρωπο της πόλης; Τι σημαίνει «φύση» για έναν άνθρωπο που ζει σε μια απομακρυσμένη αγροτική περιοχή; Αυτό που είναι επίσης σίγουρο είναι ότι και οι δύο επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή. Η τέχνη βεβαίως δεν είναι παρούσα για να μας εξηγήσει πώς επηρεάζονται ή τι θα έπρεπε να κάνουν για να αλλάξουν την πραγματικότητα, είναι παρούσα για να μας αφυπνίσει, να αναδιοργανώσει τον ψυχικό χώρο αναφορικά με όλα αυτά τα θέματα, να ενεργοποιήσει την ενσυναίσθησή μας και να δημιουργήσει εντέλει άλλες δυνατότητες μέλλοντος, με τον καθένα από εμάς πιο παρόντα.
Ποιο νήμα θα μπορούσε να συνδέει τον αστικό αμπελώνα του Δήμου Θεσσαλονίκης που «μεταφυτεύεται» στον χώρο του μουσείου, την Τράπεζα Σπόρων του «Πελίτι» και τους Chefs for Zero Hunger με τη Σύγχρονη Τέχνη;
Το ενδιαφέρον του καθένα από μας ως πολίτη με όλες εκείνες τις πρακτικές που δημιουργούν τις δυνατότητες για μια πιο ισορροπημένη και πιο δίκαιη σχέση με τον κόσμο. Ο αστικός αμπελώνας είναι ένα πανελληνίως πρωτότυπο εγχείρημα που προέκυψε από την σύμπραξη του δημόσιου και του ιδιωτικού, του πολιτικού και του επιστημονικού χώρου. Η κοινότητα του Πελίτι αγωνίζεται ενάντια σε πολλές μαζοποιητικές και σχεδόν βιομηχανοποιημένες πολιτικές και πρακτικές, διασώζοντας σπόρους. Σπόρους για μια κοινή συλλογική ζωή με άλλες αξίες, όπως και οι Σεφ για Μηδενική Πείνα. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, είτε εκπροσωπούν φορείς ή όχι, αγωνίζονται να σπείρουν σπόρους κοινής συλλογικής ζωής.
Έχουν να διδαχτούν οι καλλιτέχνες από την οικονομία και το χαρακτήρα του εφήμερου που χαρακτηρίζουν τη φύση;
Ενδεχομένως ναι, όπως και εμείς ως πολιτιστικοί φορείς, παρόλο που όλοι στην πραγματικότητα αυτού του χώρου που διευρυμένα αποκαλείται «χώρος της τέχνης», έχουμε μάθει να ζούμε με την αβεβαιότητα, σε συνθήκες διαρκούς κρίσης, άλλοτε υπαρξιακής άλλοτε θεσμικής. Η νέα αντίληψη της Περμακουλτούρας, που αφορά σε ένα σύστημα σχεδιασμού και διαχείρισης αγροτικών συστημάτων, τα οποία έχουν την ποικιλομορφία, τη σταθερότητα και την προσαρμοστικότητα των φυσικών οικοσυστημάτων, ήδη αρχίζει να αφομοιώνεται και στην τέχνη σε διάφορα επίπεδα.
