raptisthtexts: 2023 - Περιοδικό 'Φωτογράφος' Μονοθεματικό τεύχος Νο 30 "Φωτογραφικά βιβλία που αγαπήσαμε"

Αισθητική μετά μαγείας!

Ανήκω σε μια γενιά που τα βιβλία δεν αρκούμασταν μόνο στο να τα διαβάζουμε. Τα χαϊδεύαμε, ακούγαμε το θρόισμα των σελίδων τους, τα μυρίζαμε... Κυρίως όμως ήταν για μας ένα πραγματικό παράθυρο στον κόσμο! Μας έδιναν τροφή για σκέψη και αφορμές για ονειροπολήσεις. Μετά ήρθε το διαδίκτυο, γεμίσαμε παράθυρα και όλα αυτά θεωρούνται πια δεδομένα!

Επιλέγω το φωτογραφικό λεύκωμα του Πέδρο Μάγιερ γιατί με εισήγαγε για πρώτη φορά στον απίστευτο, μαγικό κόσμο της χωρίς περιορισμούς επεξεργασίας της φωτογραφικής εικόνας και το βιβλίο 'Εύκολο' επειδή με εντυπωσίασε η αισθητική συνύπαρξη των φωτογραφικών εικόνων του Μαν Ρέι με το ποιητικό κείμενο του Πωλ Ελυάρ, άρτια μεταφρασμένο μάλιστα από μια γυναίκα-μύθο της πρωτοπορίας στη χώρα μας, τη Μάτση Χατζηλαζάρου.

'Αλήθειες και Ψέμματα: Από το Ντοκουμέντο στην Ψηφιακή Φωτογραφία': Πέδρο Μάγιερ

Λίγα χρόνια πριν από την έλευση του 21ου αιώνα, ο ήδη διεθνώς καταξιωμένος Μεξικανός φωτογράφος Πέδρο Μάγιερ, ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου αποτύπωσε εικόνες μοναξιάς, υλισμού και κοινωνικοπολιτικών συγκρούσεων και απ΄άκρη σ' άκρη στο Μεξικό, καταγράφοντας την πνευματικότητα που ενυπάρχει στη ζωή των αγροτών, τα λαϊκά έθιμα και τα θρησκευτικά αντικείμενα. Ήταν από τους πρώτους που τόλμησε να «χειραγωγήσει» τις πρωτότυπες φωτογραφίες του κάνοντας χρήση της τότε τεχνολογίας των υπολογιστών, για να πετύχει τη δική του εκδοχή της πραγματικότητας, ανακατεύοντας τον μαγικό ρεαλισμό της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας με την μαγικά επεξεργασμένη φωτογραφία. Οι 115 έγχρωμες και ασπρόμαυρες φωτογραφίες που προκύπτουν δημιουργούν ένα πρωτοφανές, στοιχειωμένο και σουρεαλιστικό σύμπαν.

Βρισκόμαστε στο μακρινό 1997, χρονιά που το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης πρότεινε και έφερε την έκθεση 'Αλήθειες και Ψέμματα' του Πέδρο Μάγιερ, στο πλαίσιο των εορτασμών 'Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης'. Θυμάμαι τη φωτογραφία της αφίσας με τον ιπτάμενο καθολικό ιερέα ακόμα να με στοιχειώνει! Θυμάμαι και την παρουσίαση του καταλόγου (μαζί με το DVD που τον συνόδευε) στο υπόγειο του παλιού ΦΚΘ, στην οδό Μενελάου, την αμηχανία μου ενώ προσπαθούσα να αρθρώσω κάποιες λέξεις που να περιγράφουν το θαύμα ενός καινοφανούς εργαλείου που λέγεται photoshop, μπροστά στους επίσης αμήχανους παρευρισκόμενους,! Μόλις λίγους μήνες πριν είχα εκθέσει μια μεγάλη ενότητα απρόμαυρων φωτογραφιών μου, όλες τυπωμένες στο χέρι στον σκοτεινό θάλαμο με την μέθοδο του διπλοτυπώματος!

Αυτό το ταξίδι '...από το Ντοκουμέντο στην Ψηφιακή Φωτογραφία...' συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και προβλέπεται να συνεχιστεί και για πολλές ακόμη δεκαετίες!

Ο Pedro Meyer (1935 Μαδρίτη) ζει στο Μεξικό. Είναι ένας από τους πρωτοπόρους της ψηφιακής επανάστασης στη σύγχρονη φωτογραφία. Ήταν ο ιδρυτής και πρόεδρος του Consejo Mexicano de Fotografía και διοργανωτής των τριών πρώτων συνεδρίων φωτογραφίας της Λατινικής Αμερικής. Του έχει απονεμηθεί η υποτροφία Γκούγκενχαϊμ Δημιουργικών τεχνών για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.

Το 1991 δημοσίευσε το 'I Photograph to Remember', ένα από τα πρώτα CD ROM στον κόσμο που συνδύασε εικόνες και ήχο. Είναι ο συγγραφέας των βιβλίων 'Tiempos de América', 'Espejo de Espinas', 'Los Cohetes duraron todo el día', 'Truths and Fictions'. Το τελευταίο του βιβλίο 'The Real and the True' κυκλοφόρησε το 2005.

Είναι ιδρυτής και διευθυντής του φωτογραφικού ιστότοπου https://zonezero.com, καθώς και Ιδρυτής και Πρόεδρος του Ιδρύματος 'Pedro Meyer', που βρίσκεται στο Κογιοακάν της Πόλης του Μεξικού.

https://www.fkth.gr/el/node/158

https://www.inthein-between.com/a-closer-look-pedro-meyer/

Truths & Fictions: A Journey From Documentary To Digital Photography. Pedro Meyer

Εκδότης: ‎Aperture (1η έκδοση 1995)

Γλώσσα: Αγγλικά 133 σελίδες με χοντρό εξώφυλλο (28.5 x 1.75 x 25 εκ)

(Διαθέσιμο στην αγορά)

“...Η κοιλότης του κορμιού σου μαζεύει τις χιονοστιβάδες...”

'Ε ύ κ ο λ ο' ποίηση: Πωλ Ελυάρ (μετάφρ: Μάτση Χατζηλαζάρου) – φωτογραφία: Μαν Ρέι

Στους κύκλους των σουρεαλιστών που συναναστρεφόταν ο Man Ray ήταν και η Nusch, σύζυγος του ποιητή Paul Éluard, τον οποίο παντρεύτηκε το 1934 και πέρασε στην ιστορία ως μία από τις βασικές ιέρειες του κινήματος. Ένα χρόνο μετά το γάμο τους, ο Man Ray τη φωτογράφισε γυμνή για να εικονογραφηθεί η συλλογή ποιημάτων του Éluard με τίτλο Facile (Εύκολο). Αποτελείται από δώδεκα φωτογραφίες. Τυπώθηκε σε 24 αντίτυπα σε ένα πολύτιμο χαρτί, το Imperial Japan.

Η Nusch παίζει το ρόλο της μούσας, μιας αρχετυπικής φιγούρας. Το σώμα της είναι στημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να ενσωματώνεται στο βιβλίο, στην υλικότητά του. Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε και το ρόλο του τυπογράφου-εκδότη, γιατί ήταν αυτός που σκέφτηκε την πλέον κατάλληλη γραμματοσειρά και τη διάταξη της σελίδας, έτσι ώστε οι στίχοι του Eluard να αναπνέουν.

Ανακάλυψα αυτό το βιβλίο τη δεκαετία του '80, σε μια από τις συχνές επισκέψεις μου στα βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας. Πρόκειται για ένα βιβλίο που σε προκαλεί να το πιάσεις στα χέρια του και να το αποκτήσεις: παλιομοδίτικη αισθητική, απόλυτο ταίριασμα κειμένου-φωτογραφίας, ακόμα κι αν δεν έχεις προλάβει να διαβάσεις τα ποιήματα, χωρίς δέσιμο με καρφίτσα ή ράψιμο, που σημαίνει ότι μπορείς να το διαλύεις και να το επανασυνθέτεις σύμφωνα με την επιθυμία της στιγμής. Ομολογώ ότι πέρασαν πολλά χρόνια μέχρι να διαβάσω όλα τα ποιήματα! Κάθε φορά που το επέλεγα από τη βιβλιοθήκη μου, αρκούμουν στο να το ανοιγοκλείνω, να βλέπω τις φωτογραφίες, να διαβάζω και να ξαναδιαβάζω τα credits με τα ονόματα των συντελεστών και τα λοιπά χρηστικά που αφορούν την έκδοση.

Ζωγράφος, γλύπτης, κινηματογραφιστής και κυρίως φωτογράφος, ο Μαν Ρέι (1890 – 1976) ήταν ο μοναδικός αμερικανός καλλιτέχνης με βαρύνοντα ρόλο στα κινήματα του ντανταϊσμού και του σουρεαλισμού. Οι ποικίλες και ιδιόρρυθμες τεχνικές του έδωσαν μια νέα πνοή στους σύγχρονους φωτογράφους, οι οποίοι μπορούν πλέον να συστήνονται ως καλλιτέχνες.

Σπούδασε αρχιτεκτονικό σχέδιο στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Νέας Υόρκης και ξεκίνησε την καριέρα του ως γραφίστας και τυπογράφος.

Απαθανάτισε την ελίτ των διανοούμενων του Παρισιού, μεταξύ αυτών: Αντρέ Μπρετόν, ο Τζέιμς Τζόις, ο Τ.Σ. Ελιοτ, Άρνολντ Σένμπεργκ, Μαξ Ερνστ, Γερτρούδη Στάιν, Ανρί Ματίς και Έρνεστ Χέμινγουεϊ.

Έλαβε μέρος στην πρώτη διεθνή έκθεση ντανταϊσμού, υπήρξε μέλος του σουρεαλιστικού κινήματος από το 1924 και ήταν επίσης παρών στην πρώτη έκθεση σουρεαλισμού το 1925 στο Παρίσι.

Ο Πωλ Ελυάρ (1895-1952) ήταν Γάλλος ποιητής που δραστηριοποιήθηκε στα καλλιτεχνικά ρεύματα του ντανταϊσμού και του σουρεαλισμού. Το 1917 δημοσίευε τα πρώτα του ποιήματα. Παράλληλα γνωρίστηκε με τους Αντρέ Μπρετόν, Λουί Αραγκόν και Τριστάν Τζαρά, με τους οποίους συμμετείχε αρχικά στο κίνημα του ντανταϊσμού και αργότερα του σουρεαλισμού. Αποτέλεσε έναν από τους ιδρυτές της επιθεώρησης των σουρεαλιστών Litterature καθώς και της μεταγενέστερης έκδοσης La Revolution Surrealiste. Παρέμεινε στις τάξεις της σουρεαλιστικής ομάδας του Παρισιού μέχρι το 1938. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση, ως μέλος του κομμουνιστικού κόμματος.

Η ζωή και το έργο της Μάτσης Χατζηλαζάρου (1914-1987), της πρώτης Ελληνίδας υπερρεαλίστριας, είναι άμεσα συνδεδεμένα, αφού η Μάτση έζησε με τρόπο ποιητικό και έγραψε ποίηση με τρόπο βιωματικό. Στα γράμματα εμφανίστηκε στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1940.

Το 1946-1947 βρίσκεται στο Παρίσι. Έφυγε με το θρυλικό πλοίο "Ματαρόα" τον Δεκέμβριο του 1945, μαζί με την αφρόκρεμα νέων καλλιτεχνών, συγγραφέων, στοχαστών και επιστημόνων, με υποτροφία του γαλλικού κράτους. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, με τον οποίο έζησε παντρεμένη μέχρι το 1943, την έχει εφοδιάσει με συστατικές επιστολές για να συναντήσει Γάλλους σουρεαλιστές και ψυχαναλυτές.

https://books.openedition.org/pur/52965

http://phlit.org/press/wp-content/uploads/2011/12/facile.pdf